Athbhreithniú ar mhúineadh na Gaeilge

BY Cathal O Murchu

Tá formhór daoine, gan amhras, ar son athbhreithniú a dhéanamh ar mhúineadh na Gaeilge, idir iad siúd atá tiomnaithe do leas an teanga agus iad siúd atá frith-Ghaelach. Tuigtear go coitianta nach bhfuil ag éirí leis an nGaeilge a athbheochan sa chóras oideachais sa chaoi a fheidhmíonn sé i láthair na huaire. Ó a bunaíodh an Stát ó Dheas, thug an Stát úd dualgas air féin - mar cheann de phríomh-éileamh Réabhlóid na hÉireann - an Ghaeilge a athbheochan agus is tríd an gcóras oideachais a bheadh sé seo le comhlíonadh. Ní raibh aon pholasaí teanga ag aon rialtas ó 1922 go dtí an lá atá inniu ann agus is mar gheall air sin a ndeachaigh athbheochan na Gaeilge i léig maidir leis an Stát. De réir a chéile, tháinig tuilleadh galldú ar an gcóras oideachais tar éis na caogadaí sa chaoi go rachaidh caighdeán agus teagasc na Gaeilge i léig. Ag an am céanna, tháinig meath agus cualú ar an-chuid ceantracha Gaeltachta agus níos mó ná leath dóibh caillte ó 1922.

Dá bhfágtaí don Stát an Ghaeilge a athbheochan agus a shlánú, níl aon amhras ann ach go mbeadh an Ghaeilge imithe ar shlí a fírinne. Is iad na gaelscoileanna agus eagraíochtaí Gaeilge neamhspleách atá freagrach d'aon fhás agus bhorradh a tháinig ar an teanga ó shin agus ba mhinic dóibh a bheith i gcoimhlint leis an Stát úd. Tóg na gaelscoileanna mar shampla. Ba mhinic don Roinn Oideachais dul i gcoinne agus an méid bacanna a féidir leo a chur i gcoinne bunú gaelscoileanna áirithe, in ainneoin an éilimh mhóir a bhí ann ó thuismitheoirí an phobail do na gaelscoileanna.

Maidir leis an siollabas Gaeilge, ba é an Roinn Oideachas a bhí (agus atá) freagrach as ucht dearadh an tsiollabais agus ba mhinic daoine thar na blianta ag gearán faoi sa chaoi nach raibh sé cuí d'fhoghlaim an teanga i gceart. Bhí an iomarca béim ar an ardlitríocht seachas foghlaim conas caint, comhrá agus comhthuiscint. Bhí neart gearán, freisin, faoi mhúinteoirí nach raibh sách oilte an Ghaeilge a mhúineadh agus cuid acu gan cumas labhartha fiú! Ach go bunúsach, bhain an fhadhb leis an gcóras i gcoitinne ar chaith leis an teanga ar nós ba chuma leo. Ní raibh an córas úd, nó an Stát é féin, dáiríre faoi mhúineadh na teanga nó faoi athbheochan ach an oiread.

Tá daoine fós ann i measc lucht rialaithe an Stáit a theastaíonn uathu an teanga náisiúnta a ruaigeadh agus iad sách gníomhach chuige seo. Is uathu siúd a thagann an moladh ó Fhine Gael chun nach mbeidh an Ghaeilge éigeantach do leibhéal na hardteistiméireachta agus iad ag rá nár cheart Gaeilge a bhrú ar dhaoine. Ar ndóigh níl aon fhadhb acu Béarla a bheith brúite ar dhaoine sa sochaí i gcoitinne nó Béarla agus Mata a bheith éigeantach san Ardteist. Baineann an moladh seo, mar a bhaineann an lucht rialaithe céanna a thacaíonn leis, le frith-náisiúnachas, le frith-Ghaelachas agus biogóideachas.

Gluais Focal

athbhreithniú review

tiomnaithe committed

príomhéileamh principle demands

Réabhlóid na hÉireann the Irish Revolution

comhlíonadh fulfill

i gcoimhlint in conflict with

borradh boost

ruaigeadh banish

Gaeilge éigeantach compulsory Irish

biogóideachas bigotry